مجله فوتبالی: قهرمانی شطرنج جهان رقابتی است که به منظور شناسایی بهترین شطرنج‌باز جهان برگزار می‌شود. برای ادامه این مطلب با سایت مجله فوتبالی همراه باشید.
قهرمانی شطرنج جهان
قهرمانی شطرنج جهان (World Chess Championship) رقابتی است که به منظور شناسایی بهترین شطرنج‌باز جهان برگزار می‌شود. هر فردی، چه مرد و چه زن و در هر سنی، می‌تواند برای کسب این عنوان شایستگی داشته باشد.
پس از کناره‌گیری مگنوس کارلسن از دفاع از عنوان قهرمانی‌اش، استادبزرگ دینگ لیرن از چین به عنوان قهرمان جدید شطرنج جهان معرفی شد. پس از او، دومارجو گوکش از هند با شکست رسمی قهرمان جهان در مسابقات، به این مقام دست یافت.
اولین رقابت رسمی قهرمانی شطرنج جهان
باور عمومی بر این است که اولین رقابت رسمی قهرمانی شطرنج جهان در سال ۱۸۸۹ برگزار شد، زمانی که دو بازیکن برتر اروپا، ویلهلم اشتاینیتس و یوهان چین، به مصاف یکدیگر رفتند. از سال ۱۸۶۶ تا ۱۹۴۸، قهرمان جهان شرایط برگزاری مسابقات را تعیین می‌کرد.
هر کسی که می‌خواست قهرمان جهان را به چالش بکشد، باید مبلغ قابل توجهی برای برگزاری مسابقه تأمین می‌کرد و در صورت پیروزی در یک رویارویی مستقیم که شامل چندین مسابقه بود، قهرمانی را به دست می‌آورد. از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۳، این مسابقات تحت نظارت فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) برگزار می‌شد.
اما در سال ۱۹۹۳، گری کاسپارف، قهرمان وقت جهان، از فیده خارج شد و قهرمانی خود را خارج از نظارت این فدراسیون برگزار کرد. از آن زمان تا سال ۲۰۰۶، دو قهرمان شطرنج جهان وجود داشت: یکی قهرمان رسمی فیده که در مسابقات رسمی تعیین می‌شد و دیگری قهرمان سنتی که با شکست قهرمان پیشین در یک رویارویی مستقیم مشخص می‌گردید. در سال ۲۰۰۶، این دو عنوان با برگزاری مسابقه قهرمانی جهان ۲۰۰۶ دوباره به هم پیوستند.
قهرمان شطرنج فعلی جهان
قهرمان فعلی جهان در شطرنج، استاد بزرگ گوکش است که رکورد جوان‌ترین استاد بزرگ تاریخ را در سال ۲۰۲۴ به دست آورده است. قهرمان پیشین این رقابت‌ها دینگ لیرن بود و قبل از او، ماگنوس کارلسن عنوان قهرمانی را در اختیار داشت.
کارلسن در سال ۲۰۱۳ با پیروزی بر ویسواناتان آناند، قهرمان پنج دوره جهان، به این مقام دست یافت. او همچنین در سال‌های ۲۰۱۴، ۲۰۱۶، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ با غلبه بر ویسواناتان آناند، سرگئی کاریاکین، فابیانو کاروانا و یان نپومنیاشی موفق به حفظ عنوان قهرمانی خود شد. اما کارلسن در سال ۲۰۲۳ از دفاع از عنوان خود خودداری کرد.
قهرمانی شطرنج زنان جهان
علاوه بر این عنوان، مسابقات دیگری نیز با نام‌های قهرمانی شطرنج زنان جهان، جوانان (زیر ۲۰ سال)، رده‌های سنی مختلف از ۸ تا ۱۸ سال، پیشکسوتان و کامپیوترها برگزار می‌شود. لازم به ذکر است که کامپیوترهای شطرنج‌باز مجاز به شرکت در رقابت اصلی قهرمانی جهان نیستند.
مسابقه قهرمانی شطرنج جهان 2024
مسابقات قهرمانی شطرنج جهان 2024 یکی از رویدادهای برجسته در عرصه شطرنج به شمار می‌آید. در این سال، شاهد رقابتی جذاب و هیجان‌انگیز بین دو شطرنج‌باز بزرگ جهانی، دینگ لیرن و گوکش داماراجو خواهیم بود.
این مسابقه نه تنها به عنوان یک چالش برای کسب عنوان قهرمانی مطرح است، بلکه به عنوان یک رویداد مهم در تاریخ شطرنج نیز شناخته می‌شود.
قهرمانان شطرنج جهان
مسابقات رسمی قهرمانی جهان از سال ۱۸۸۶ با رقابت دو جانبه مچ بین اشتاینیتز و زوکرتورت آغاز شد. از آن زمان تا کنون، تنها ۱۴ نفر توانسته‌اند به عنوان قهرمان جهان شناخته شوند.
این واقعیت نشان‌دهنده اهمیت و دشواری دستیابی به قهرمانی در شطرنج است که با هیچ رشته ورزشی دیگری قابل مقایسه نیست.
۱) ویلهلم اشتاینیتز (۱۸۳۶- ۱۹۰۰)Steinitz :
این شطرنج‌باز اتریشی که در سال ۱۸۶۶ اندرسون را شکست داد، به عنوان قوی‌ترین شطرنج‌باز جهان شناخته شد. اما او پس از پیروزی بر زوکرتورت در سال ۱۸۸۶ با نتیجه ۵/۷ – ۵/۱۲ (در حالی که در ابتدا با نتیجه ۱-۴ عقب بود) به عنوان قهرمان رسمی شطرنج جهان معرفی شد و این عنوان را به مدت ۸ سال حفظ کرد.
۲) امانوئل لاسکر ( ۱۸۶۸- ۱۹۴۱ )Lasker :
در سال ۱۸۹۴، امانوئل لاسکر با شکست دادن اشتاینتیز، عنوان قهرمانی جهان را به دست آورد و این عنوان را به مدت ۲۷ سال، تا سال ۱۹۲۱، حفظ کرد.
لاسکر، که اهل آلمان بود، دارای مدرک دکترای ریاضی و از دوستان نزدیک آلبرت اینشتین به شمار می‌رفت. نقاط قوت اصلی او شامل استراتژی قوی، تکنیک‌های بی‌نظیر در پایان بازی، قدرت جنگندگی بالا، خونسردی در شرایط دشوار و تسلط بر روانشناسی حریفان بود.
۳) خوزه رائول کاپابلانکا ( ۱۸۸۸- ۱۹۴۲) Capablanca:
این نابغه کوبایی در سن چهار سالگی شطرنج را یاد گرفت و از هشت سالگی به مسابقات رسمی راه یافت. کاپابلانکا به مدت شش سال عنوان قهرمانی جهان را در اختیار داشت و بدون شک یکی از قوی‌ترین قهرمانان تاریخ شطرنج به شمار می‌آید.
او شطرنج‌بازی کامل با درک عمیق از موقعیت‌ها، دید تاکتیکی فوق‌العاده و تکنیک قوی در پایان بازی بود. قهرمانانی همچون اسمیسلوف، فیشر و کارپوف را می‌توان از پیروان سبک کاپابلانکا دانست. کتاب آموزشی او تحت عنوان “مراحل سه‌گانه شطرنج” به زبان فارسی ترجمه شده است.
۴) الکساندر آلخین Alekhine(۱۹۴۶-۱۸۹۳) :
او در روسیه به دنیا آمد، اما پس از انقلاب روسیه، تابعیت فرانسه را پذیرفت. در سال ۱۹۲۷، در یکی از طولانی‌ترین مسابقات قهرمانی جهان، پس از ۳۴ بازی، کاپابلانکا را با نتیجه ۶ برد، ۳ باخت و ۱۵ تساوی شکست داد.
آلخین عنوان قهرمانی خود را تا سال ۱۹۳۵ حفظ کرد، اما در آن سال به ایوه باخت. با این حال، دو سال بعد در یک مسابقه انتقامی، عنوان خود را دوباره به دست آورد. او تنها شطرنج‌بازی است که تا لحظه مرگ، قهرمان جهان باقی ماند.
۵) ماکس ایوه ( ۱۹۸۱-۱۹۰۱) Euwe :
در سال ۱۹۳۵، با یک امتیاز اختلاف، آلخین را شکست داد، اما دو سال بعد عنوان قهرمانی را به او واگذار کرد.
کتاب «راه استادی در شطرنج» از این شطرنج‌باز هلندی که در زمان خود یکی از برجسته‌ترین تئوریسین‌های شروع بازی به شمار می‌رفت، به زبان فارسی ترجمه شده است.
ایوه در سال ۱۹۲۳ موفق به دریافت مدرک دکترا در رشته ریاضی شد و در سال ۱۹۷۰ به عنوان رئیس فدراسیون جهانی شطرنج انتخاب گردید.
۶) میخائیل باتوینیک Botvinnik(۱۹۹۵-۱۹۱۱) :
با توینیک، نخستین قهرمان شطرنج شوروی و بنیان‌گذار مکتب شطرنج این کشور به شمار می‌آید. کارپوف و کاسپاروف از شاگردان این مدرسه هستند.
از سال ۱۹۴۶ که باتوینیک به مقام قهرمانی جهان دست یافت، تنها یک شطرنج‌باز غیرروس، یعنی بابی فیشر، توانسته است به مدت سه سال به این مقام برسد.
۷) واسیلی اسمیسلوف ( ۱۹۲۱) Smyslov :
در چهار سالگی، شطرنج را از پدرش یاد گرفت. در سال ۱۹۵۷ موفق به شکست باتوینیک شد، اما سال بعد عنوان قهرمانی خود را از دست داد. اسمیسلوف دارای توانایی‌های تاکتیکی، دانش عمیق در شروع بازی و تکنیک‌های قوی در پایان بازی بود.
او هنوز زنده است و با وجود بیش از ۸۰ سال سن، به رقابت با حریفان قوی ادامه می‌دهد، در مسابقات حضور پیدا می‌کند و بازی‌ها را برای تماشاگران تحلیل می‌کند.
۸) میخائیل تال ( ۱۹۹۲-۱۹۳۶) Tal:
معروف به “جادوگر ریگا”، او به عنوان تهاجمی‌ترین شطرنج‌باز تاریخ شناخته می‌شود. در سال ۱۹۶۰، تال موفق شد باتوینیک را شکست دهد.
اما یک سال بعد، در حالی که به بیماری کلیوی مبتلا بود، عنوان قهرمانی جهان را دوباره به باتوینیک واگذار کرد. تال در سن ۵۶ سالگی به دلیل مشکلات مزمن کلیوی درگذشت.
۹) تیگران پطروسیان (۱۹۸۴-۱۹۲۹)Petrosian:
شطرنج‌باز ارمنی که در تفلیس گرجستان به دنیا آمد، به خاطر سبک بازی بسیار قوی‌اش به “تیگران آهنین” شهرت یافت.
او در سال ۱۹۶۳ موفق به شکست باتوینیک شد و قهرمان جهان گردید. سه سال بعد، از عنوان خود در برابر اسپاسکی دفاع کرد، اما در سال ۱۹۶۹ این عنوان را به اسپاسکی واگذار کرد.
۱۰) اسپاسکی ( ۱۹۳۷- ) Spassky :
او در لنینگراد به دنیا آمد و نبوغش در بازی‌های نوجوانی‌اش به وضوح نمایان بود. در سال ۱۹۶۹، قهرمان جهان شد و سه سال بعد، در سال ۱۹۷۲، در یکی از جنجالی‌ترین مسابقات قهرمانی جهان، عنوان خود را به بابی فیشر آمریکایی واگذار کرد.
اگر اسپاسکی از نظر روحی شخصیت قوی‌تری داشت، ممکن بود سال‌های بیشتری به عنوان قهرمان جهان باقی بماند. در حال حاضر، او تابعیت فرانسه را دارد و در مسابقات شرکت می‌کند.
۱۱) رابرت جیمز(بابی)فیشر( ۱۹۴۳) Fischer :
او از شش سالگی شطرنج را یاد گرفت و در سیزده سالگی در یکی از درخشان‌ترین بازی‌های تاریخ شطرنج، «برن» را شکست داد. در چهارده سالگی قهرمان آمریکا شد و در پانزده سالگی به عنوان استاد بزرگ شناخته شد.
دستاورد بزرگ فیشر در دنیای شطرنج این بود که در مسابقاتی که اکثر شطرنج‌بازان آن روس بودند، توانست بالاتر از آن‌ها قرار گیرد. (در برخی از این مسابقات، روس‌ها به دلیل فشار مأموران امنیتی شوروی ناچار به تبانی با یکدیگر بودند).
۱۲) آناتولی کارپوف (۱۹۵۱-) :
او شطرنج را از چهار سالگی آغاز کرد. زمانی که در ۱۲ سالگی به مدرسه شطرنج با توینیک پیوست، باتوینیک درباره‌اش اظهار داشت: «او هیچ چیزی از شطرنج نمی‌داند.» اما به تدریج و تحت آموزش‌های باتوینیک، کارپوف پیشرفت چشمگیری داشت.
در سال ۱۹۶۹، در سن ۱۸ سالگی، به عنوان قهرمان جوانان جهان شناخته شد و در سال ۱۹۷۵ عنوان قهرمانی جهان را کسب کرد. پس از ده سال حفظ این عنوان، در سال ۱۹۸۵ در برابر کاسپاروف شکست خورد. همچنین، کارپوف در سال ۱۹۷۸ به عنوان مرد سال ورزش شوروی انتخاب شد.
۱۳) گری کاسپاروف :
او در باکو، از پدری آذربایجانی و مادری ارمنی به دنیا آمد. در سن ۶ سالگی شطرنج را یاد گرفت و در ۷ سالگی به تیم کانون پیشاهنگان باکو پیوست.
در دوران نوجوانی نیز به مدرسه شطرنج باتوینیک راه یافت. باتوینیک درباره کاسپاروف گفته بود: «آینده شطرنج جهان در دستان این پسر بچه است.» او در ۱۳ سالگی قهرمان جوانان شوروی شد.
۱۴) ولادیمیر کرامنیک Kramnik (۱۹۷۵-)
در پانزده سالگی، به مقام مشترک اول تا پنجم قهرمانی روسیه رسید. دو سال بعد، در المپیاد مانیل، با تیم ملی روسیه بر روی میز ۵، مدال طلا را کسب کرد. در این دوره، حمایت کاسپاروف از کرامنیک نقش مهمی در پیشرفت او داشت.
⏬مقالات پیشنهادی⏬
کرای: تیم ایران انسجام خیلی خوبی داشت
مهدی طارمی برنده توپ طلای ایران شدنابغه ۱۰ ساله شطرنج از مدرسه تا مسابقات جهانی
شطرنج و اینا بازی میکنن…♟🤌 عاشق شطرنج هسم ایول به هوش و ذکاوتتون