مجله فوتبالی :باشگاه فوتبال استقلال ایران که به اختصار استقلال، استقلال ایران و استقلال تهران نیز نامیده میشود، یک باشگاه فوتبال حرفهای در ایران است که در چهارم مهر 1324 در شهر تهران بنیانگذاری شد.
این باشگاه تا پیش از انقلاب 1357 در ابتدا دوچرخهسواران و سپس تاج نام داشت. استقلال با کسب 38 عنوان قهرمانی رسمی در جامهای قارهای، کشوری و استانی (بالاترین سطح) پرافتخارترین باشگاه تاریخ فوتبال ایران محسوب میشود. برای ادامه مطلب با سایت مجله فوتبالی همراه باشید.
استقلال به عنوان قدیمیترین و کهنترین باشگاه فوتبال ایران شناخته میشود. آنها بازیهای خانگی خود را در ورزشگاه آزادی در غرب تهران انجام میدهد. این باشگاه در حال حاضر در لیگ برتر ایران و جام حذفی ایران شرکت میکند و کهنترین تیم هر دوی این جامها است. رقبای اصلی استقلال در این دو جام، تیمهای پرسپولیس از تهران و سپاهان از اصفهان هستند.
استقلال با 38 عنوان قهرمانی رسمی در طول تاریخ خود، پرافتخارترین تیم تاریخ فوتبال ایران است و با 2 عنوان قهرمانی، 2 جایگاه نایب قهرمانی و 3 مقام سومی در لیگ قهرمانان آسیا، به عنوان پرافتخارترین تیم ایرانی در تاریخ این رقابتها و چهارمین تیم برتر قارهٔ آسیا شناخته میشود. 2 قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا، 10 قهرمانی در لیگهای فوتبال ایران، 7 قهرمانی در جام حذفی ایران، 1 قهرمانی در سوپر جام ایران، 13 قهرمانی در جام باشگاههای تهران، 4 قهرمانی در جام حذفی تهران و 1 قهرمانی در سوپر جام تهران از افتخارات رسمی داخلی و بینالمللی این تیم هستند.
استقلال با ده قهرمانی، دومین تیم پرافتخار لیگهای فوتبال ایران و با هفت قهرمانی پرافتخارترین تیم جام حذفی ایران است. آبیهای تهرانی 10 بار فاتح فرمتهای مختلف لیگ سراسری فوتبال ایران شدهاند که میتوان به 1 قهرمانی در جام قهرمانی ایران، 1 قهرمانی در جام منطقهای ایران، 1 قهرمانی در جام تخت جمشید، 1 قهرمان در جام قدس، 2 قهرمانی در جام آزادگان و 4 قهرمانی در لیگ برتر خلیج فارس اشاره کرد.
در آسیا، استقلال نخستین باشگاه ایرانی است که به جام قهرمانی باشگاههای این قارهٔ دست پیدا کرده است. استقلال تا به امروز در لیگ قهرمانان آسیا، ۲ عنوان قهرمانی در سالهای 1349 (1970 میلادی) و 70–1369 (91 –1990 میلادی)، 2 جایگاه نایب قهرمانی در سالهای 1370 (1991 میلادی) و 78–1377 (99–1998 میلادی) و 3 مقام سومی کسب کرده است. همچنین آبیهای تهرانی 7 بار به مرحله نیمه نهایی لیگ قهرمانان آسیا راه یافتهاند.
باشگاه استقلال موفقترین نمایندهٔ فوتبال ایران در تاریخ مسابقات لیگ قهرمانان آسیا تاکنون است. آبیهای پایتخت همچنین به عنوان پرافتخارترین تیم ایران در آسیا شناخته میشوند و جایگاه چهارمین تیم پرافتخار تاریخ قارهٔ آسیا را در اختیار دارند.
باشگاه استقلال از سوی فدراسیون بینالمللی تاریخ و آمار فوتبال به عنوان سومین باشگاه برتر قرن بیستم در قارهٔ آسیا و برترین باشگاه ایرانی شناخته شده است. فدراسیون بینالمللی تاریخ و آمار فوتبال باشگاه استقلال را پس از الهلال عربستان و یوکوهاما مارینوس ژاپن به عنوان سومین باشگاه برتر فوتبال آسیا در قرن بیستم انتخاب کرد.
استقلال پرطرفدارترین تیم ایران است و در رقابتهای لیگ برتر ایران و لیگ قهرمانان آسیا بازیهای خانگی این تیم معمولاً در میان بازیهای پر تماشاگر فصل هستند و در فصول اخیر این مسابقات استقلال بارها رکورد میانگین بیشترین تماشاگران بازیهای خانگی را به خود اختصاص داده است. رکورد پرتماشاگرترین بازی جام باشگاههای آسیا و لیگ برتر ایران تا پایان سال 2024 نیز در اختیار استقلال است.
پرویز خسروانی از مؤسسان نخستین باشگاه و مالک آن تا پیش از انقلاب بود و بعد از انقلاب در حالی که در ابتدا سعی بر مصادره یا انحلال این باشگاه توسط گروههای سیاسی مختلف بود، در نهایت با تلاش عنایتالله آتشی نماینده سازمان تربیت بدنی دولت وقت در امور مربوط به سازمان ورزشی و فرهنگی تاج و تعدادی از بازیکنان پیشین و آن زمان استقلال به ویژه منصور پورحیدری، این باشگاه با تغییر نام و نشانواره از انحلال نجات یافت و به صورت رسمی تحت مالکیت سازمان تربیت بدنی درآمد؛ هرچند که در این راه تمامی داراییهای خود را از دست داد.
با انحلال سازمان تربیت بدنی در 1389 و تأسیس وزارت ورزش و جوانان، مالکیت این باشگاه نیز به این وزارتخانه رسید. برند باشگاه استقلال نیز در 1392 و در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به عنوان یکی از 100برند برتر ایران شناخته شد.
پس از انقلاب 1357، کاخ مرکزی تاج، شبانه توسط کمیته انقلاب اسلامی تسخیر و موزه باشگاه تاج مورد سرقت واقع شد و بسیاری از اماکن باشگاه تاج مانند فروشگاه و دفتر مرکزی از دست گردانندگان باشگاه خارج و به سازمانهایی همچون تربیت بدنی و تبلیغات اسلامی واگذار شدند.
سپس در حالی که چند گروه مختلف سیاسی قصد مصادره باشگاه را داشتند و حسین فکری، سرپرست موقت سازمان تربیت بدنی به 22 تن از بازیکنان تاج رضایتنامه داده و به آنان اعلام کرده بود که به هرجا دوست دارند میتوانند بروند، با تلاش و سماجت جمعی از بازیکنان آن زمان و سابق باشگاه همچون عنایتالله آتشی (از تیم بسکتبال تاج)، عباس کردنوری، حسن نظری، ناصر حجازی، جواد قراب، رضا عادلخانی، حسن روشن، مهدی کشاورز، قاضی شعار، هادی نراقی و به خصوص منصور پورحیدری و تعدادی از هواداران باشگاه از انحلال و مصادره تاج جلوگیری شد.
سال بعد در حالی که تیم تاج قصد داشت در مسابقات جام شهید اسپندی شرکت کند، برگزارکنندگان مسابقات از حضور این تیم با نام تاج جلوگیری کردند و اعلام کردند که تاج یک مجموعهٔ ورزشی مانند امجدیه است و به عنوان یک تیم ورزشی در مسابقات پذیرفته نمیشود.
با مشورت برخی از بازیکنان قدیمی و نزدیکان باشگاه از جمله منصور پورحیدری، سیدآقا جلالی، بهرام صفت، پدر حسن روشن و عنایتالله آتشی چند نام همچون استقلال و آزادی و تختی پیشنهاد شدند و در نهایت در بیستم فروردین 1358 نام استقلال برگزیده شد و نام باشگاه به باشگاه فوتبال استقلال تهران، تغییر و باشگاه در جام شهید اسپندی شرکت کرد اما به هر صورت در میانههای برگزاری جام از ادامه مشارکت استقلال جلوگیری شد.
با جوانگرایی مربیان پیشین و سازندگی تیمهای پایه، باشگاه در سالهای پایانی دهه 1350 و نخستین دهه 1360 چندان ترکیب اصلی خود را عوض نکرد و از فصل 1358 به دلیل عدم برگزاری مسابقات سراسری به مسابقات استانی جام باشگاههای تهران بازگشت اما این مسابقات در هر دو فصل 1358 و 1359 ناتمام ماندند.
منصور پورحیدری بازیکن و مربی سابق باشگاه در فصل 1359 برای نخستین بار پست سرمربیگری باشگاه را بر عهده گرفت، در نیمه نخست دهه 1360 استقلال دو بار در سالهای 1362 و 1364 جام باشگاههای تهران را فتح کرد که قهرمانی این تیم در فصل 1362 نخستین قهرمانیاش با نام نوین استقلال بود.
در سالهای ابتدایی دهه 1360 پست مربیگری در استقلال بارها دست به دست شد به گونهای که در 1363 فریدون عسگرزاده به مدت پانزده روز و در 1364 حسن حبیبی به مدت 45 روز این سمت را بر عهده داشتند.
پست مدیریت باشگاه نیز میان کارمندان سازمان تربیت بدنی دست به دست شد؛ به عنوان نمونه نادر فریادشیران که در 1364 دروازهبان ذخیره راهآهن بود به دلیل کارمند بودن در سازمان تربیت بدنی همزمان مدیریت باشگاه را نیز بر عهده داشت. اما از 1368 و با تغییر در مدیریت سازمان تربیت بدنی، سیستم مدیریت استقلال نیز عوض شد و ثباتی که این تغییر با خود به همراه آورد باعث شد تا یکی از درخشانترین دورانهای باشگاه استقلال رقم بخورد.
آنها در آن ابتدا در چهارمین دوره لیگ قدس که نخستین مسابقات سراسری باشگاهی در ایران پس از انقلاب 1357 بود قهرمان شدند؛ استقلال در دیدار فینال این مسابقات پرسپولیس را شکست داد.
سپس در 1369 به عنوان نماینده ایران راهی جام باشگاههای آسیا 91–1990 شدند و در حالی که این مسابقات به دلیل جنگ خلیج فارس به تعویق افتاده بود سرانجام در تابستان 1370 مرحله نهاییاش به میزبانی بنگلادش برگزار شد و استقلال در دیدار فینال با پیروزی برابر لیائونینگ از چین موفق شد برای دومین بار قهرمان جام باشگاههای آسیا شود تا نخستین و تا به امروز تنها تیم ایرانی باشد که توانسته است بیش از یک بار قهرمانی در جامهای رسمی بینالمللی را تجربه کند.
در این بازیها استقلال باز هم بیشکست ماند و صمد مرفاوی هم با شش گل زده آقای گل این مسابقات شد.
در 1370 استقلال یک بار دیگر حضور در فینال جام باشگاههای آسیا را تجربه کرد که در گام آخر در ضربات پنالتی مغلوب تیم الهلال عربستان سعودی شد و از دستیابی به سومین قهرمانی قارهای بازماند.
سال بعد و در جام آزادگان 1371 در حالی که استقلال در گروه خود سوم و در جدول کلی مسابقات پنجم شده بود، به دلیل سهمیهبندی استانی آن لیگ و تعدد تیمهای تهرانی مجبور به حضور در مسابقات سوپر جام تهران شد تا جواز حضور در دوره بعدی جام آزادگان را کسب کند و به دنبال عدم موفقیت در آن مسابقات و پر بودن سهمیه تیمهای تهرانی در لیگ دسته دوم به لیگ دسته سوم فرستاده شد تا یکی از نقاط تاریک تاریخ این باشگاه رقم بخورد.
در نیمه دوم این دهه نیز استقلال یک بار دیگر و این بار در مقابل تیم ژاپنی جوبیلو ایواتا در بازی فینال مغلوب شد و برای دومین بار به مقام نایب قهرمانی جام باشگاههای آسیا رسید.
در ابتدای دهه 1380 دوران طولانی مربیگری منصور پورحیدری در استقلال به پایان رسید و شاگردان و دستیاران این مربی شامل پرویز مظلومی، امیر قلعهنویی و صمد مرفاوی در چند نوبت مربیگری استقلال را در این دهه به عهده گرفتند و به ویژه قلعهنویی دوران موفقی را با این تیم سپری کرد.
وی دو بار و در حالی که تنها بعد از پایان فصل به عنوان مربی باشگاه انتخاب شده بود موفق شد جام حذفی را در فصلهای 81–1380 و 87–1386 فتح کند و دو بار نیز موفق به فتح لیگ نوین و حرفهای فوتبال ایران که از ابتدای دهه 1380 پایهگذاری شده بود شد تا تمامی قهرمانیهای استقلال در لیگ در این دهه تحت هدایت این مربی به دست آیند.
هرچند تیم استقلال در طی این دهه بارها در هفته یا هفتههای آخر از دستیابی به عنوان قهرمانی در لیگ حرفهای ایران بازماند. در زمستان 1385 کوتاهی مسئولان باشگاه استقلال در ارسال به موقع فهرست بازیکنان به کنفدراسیون فوتبال آسیا باعث شد که این کنفدراسیون استقلال را از لیگ قهرمانان آسیا 2007 کنار بگذارد تا یکی از بزرگترین اشتباهات مدیریتی تاریخ این باشگاه رقم بخورد.
دهه 1390 نیز با فتح جام حذفی 91–1390 و در ادامه لیگ برتر 92–1391 شروع شد و استقلال در ادامه و در فصل 93 –1392 موفق شد بعد از سالها غیبت در مراحل پایانی لیگ قهرمانان آسیا تا مرحله نیمهنهایی این مسابقات صعود کند ولی در برابر تیم سئول از کره جنوبی مغلوب شد و از راهیابی به دیدار پایانی این مسابقات بازماند.
پس از ناکامی متوالی مربیان ایرانی در هدایت این تیم به عنوان قهرمانی لیگ برتر ایران، در میانه دهه 1390 سرانجام مدیران باشگاه استقلال سیاست استخدام بازیکنان سابق باشگاه به عنوان مربی را کنار گذاشتند و بعد از پانزده سال یک مربی خارجی، وینفرید شفر را به عنوان مربی این تیم برگزیدند و وی موفق شد تا در نخستین فصل حضورش در استقلال عنوان قهرمانی در جام حذفی را برای این تیم به ارمغان آورد.
دوران حضور شفر در استقلال کوتاه بود و به دنبال نتایج ضعیف با استقلال در دومین فصل حضورش از سمت خود برکنار شد و آندرهآ استراماچونی ایتالیایی جانشین وی شد تا بدین ترتیب برای نخستین بار یک مربی که سابقه مربیگری در سری آ را دارد در استقلال مشغول به کار شود.